شیرآلات ابزاری هستند که معمولا از فلز ساخته شده و نقش آن‌ها باز و بسته کردن (قطع و وصل کردن) یک جریان سیال به منظور نگه‌داری یا خارج سازی مواد مایع یا گازی و کنترل آن‌ها از درون هر گونه سیستم لوله‌کشی است. امروزه کاربرد انواع شیرها به عنوان شیرآلات صنعتی و مصارف خانوادگی با طراحی و ساخت گوناگون رشد بسیار زیادی داشته است. شیرآلات بر اساس نوع کاربرد، چگونگی استفاده یا ظاهر و ساخت آن‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند.
کاربرد شیرآلات صنعتی
- اتصال و یا قطع کردن جریانات درون خطوط انتقال آب و گاز شهری (شامل علمک‌های گاز مشترکین و فلکه‌های آب) و منابع موجود در لوله‌ها ( از یک مسیر به مسیری دیگر)
- جداکردن و از جریان خارج ساختن قسمت‌هایی از تجهیزات موجود در ایستگاه‌ها و شریان‌های آب و گاز
- کنترل و تنظیم سطح سیالات در مخازن مانند شیرآلات صنعتی مجهز به شناورها
تقسیم بندی شیرآلات صنعتی
شیرآلات صنعتی با توجه به میزان انرژی که برای به کار انداختن آن‌ها نیاز است به سه دسته کلی تقسیم بندی می‌گردند.
- شیرآلات دستی
- شیرآلات با محرک الکتریکی، پنوماتیکی و یا هیدرولیکی
- شیرآلات خودکار یا اتوماتیک
شیرآلات دستی
تمامی شیرآلات صنعتی که برای راه‌اندازی (قطع و وصل) آن‌ها از نیروی دست انسان کمک گرفته شود، شیرآلات دستی هستند. از این دسته از شیرآلات معمولا برای اتصال و قطع جریان، تنظیم، کنترل و جلوگیری از انحرافات جریان استفاده می‌گردند. این نکته را مد نظر داشته باشید که شیرآلاتی که برای قطع و وصل به کار می‌روند نباید برای کنترل جریان و انحراف نیز استفاده گردند.
شیرآلات دستی خود به ۴ گروه تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
- شیرهای انسداد محوری
- شیرهای کشویی
- شیرهای گردان
- شیرهای بدنه انعطافی
شیرهای با محرک الکتریکی، پنوماتیکی و هیدرولیکی
شیرآلات صنعتی با محرک الکتریکی( همان شیرهای برقی) و شیرهای پنوماتیکی و هیدرولیکی، شیرهایی هستند که برای راه اندازی آن‌ها نیروی انسان در آن نقشی ندارد و انرژی مورد نظر از منبعی خارج از سیستم لوله‌کشی تامین می‌گردد.
شیرآلات اتوماتیک به آن دسته از شیرهایی اطلاق می‌گردند که عملکردشان متکی به انرژی درونی سیستم شیرآلات صنعتی می‌باشد. به طور مثال استفاده از نیروی فشار آب و تعیین حد برای باز و بسته شدن مسیر با توجه به نیروی آب در شیرآلات فشار شکن، شیرآلات یک طرفه و شیرهای کنترل.
این نوع شیرآلات خود به دو گروه تقسیم می گردند.
الف: شیرآلاتی که انرژی سامانه مستقیما برای راه اندازی جریان کافی است، مانند شیرهای یک طرفه معمولی
ب: شیرهایی که نیروی خود سامانه برای راه انداختن شیرکفایت نمی‌کند و در نتیجه از سامانه‌های پیلوت بر ای تقویت و افزایش انرژی استفاده می‌گردد.
تقسیم بندی شیرآلات بر اساس نوع مغزی
شیرآلات صنعتی همچنین بر اساس نوع مغزی به کار رفته در آن ها تقسیم می گردند: شیرهای توپی، شیرهای سوزنی، شیرهای دروازه ای، شیرآلات پروانه ای، شیرهای دیافراگمی
