شیر پروانه ای یکی از انواع شیرآلات صنعتی است که برای تنظیم و راه‌اندازی جریان خطوط لوله از آن‌ها می‌توان در صنایع مختلف استفاده نمود. شیر پروانه ای، به دلیل وزن سبکی که دارد در میان شیرآلات صنعتی، پر کاربردترین نوع شیرآلات شناخته شده است. مهمترین مزیت شیر پروانه ای باز و بسته شدن آن با سرعت زیاد است که خیلی راحت و آسان تنها با چرخش ۹۰ درجه‌ای دسته شیر می‌توان دریچه را به طور کامل باز یا بسته کرد. لازم است بدانید که شیرهای پروانه ای سایز بزرگ دارای گیربکس هستند، بدین صورت که چرخ دستی با استفاده از یک گیربکس به استم وصل می‌شود.
شیرهای پروانه ای دارای بدنه‌ای دایره‌ای شکل هستند که از دیسک دور و سیت‌های فلزی و یا نرم تشکیل شده‌اند. کاربرد استفاده این شیرها در ایستگاه نیرو حرارتی، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، سیستم آب و فاضلاب و ایستگاه نیروی هیدرولیکی است. شیرهای پروانه ای دارای انواع مختلفی است که رایج‌ترین آن‌ها شیر پروانه ای ویفری است و میان دو فلنج که نوعی از اتصالات صنعتی است، قرار می‌گیرد. در ادامه مطلب به بررسی انواع شیرهای پروانه ای پرداخته‌ایم.
انواع شیرهای پروانه ای
شیر پروانه ای ویفری
شیر پروانه ای ویفری، یکی از انواع شیرآلات صنعتی است که نصب بسیار آسان و راحتی دارد؛ اما لازم است بدانید که نمی‌توان آن را به منظور شیر جداکننده استفاده نمود. قسمت ویفری این شیر میان فلنج‌ها واقع شده است و پیچ و مهره‌های فلنجی بدنه شیر را گرفته‌اند.
شیر پروانه ای لاگ
بر روی بدنه این نوع از شیرهای پروانه ای لاگ‌هایی وجود دارد که به منظور وصل شدن پیچ و مهره‌های خط لوله به بدنه طراحی شده است. شیر پروانه ای لاگ در مقایسه با شیر پروانه ای ویفری نصب بهتری دارد.
شیرهای پروانه ای فلنجی
نکته‌ای که در مورد این نوع از شیرها لازم است بدانید، بدنه فلنجی شیر به فلنج‌های که در خط لوله قرار می‌گیرد وصل می‌شود.
شیر پروانه ای از نوع اتصال جوشی
شیر پروانه ای از نوع اتصال جوشی، به خطوط لوله با استفاده از جوش متصل می‌شوند و در مواقعی که فشار زیاد است از این نوع شیرآلات صنعتی استفاده می‌کنند.
نکته حائز اهمیت در مورد شیرهای پروانه ای، نوع قرارگیری دیسک در آن‌ها است که می‌تواند به صورت دایره‌های هم مرکز و یا خارج از مرکز با بدنه قرار گیرد.
شیر پروانه ای Zero Offset
این نوع از شیرآلات صنعتی که یکی از انواع شیرهای پروانه ای است در دما و فشار پایین کاربرد دارند. در شیر پروانه ای Zero Offset دیسک و شفت به صورت متحدالمرکز با بدنه شیر طراحی شده است و دارای سیت مقاومی نسبت به سایر شیرها است. زمانی که دیسک فرم سیت را عوض می‌کند، فرایند آب‌بندی انجام می‌شود. بزرگترین عیب این نوع از شیرهای پروانه ای این است در زمان باز و بسته کردن شیر اصطکاکی بوجود می‌آید که سبب خرابی زودتر شیر می‌شود.
شیر پروانه ای Double Offset
در این نوع از شیرهای پروانه ای دیسک از مرکز شیر پایین‌تر قرار گرفته است. بهتر است بدانید که وجود Double Offse سبب راحت‌تر عمل کردن شیر در زمان باز و بسته شدن می‌شود وهمچون شیر Zero Offset از نشیمنگاه نسبتا مقاومی برخوردار است.
شیر پروانه ای Triple Offset
در طراحی این نوع از شیرهای پروانه ای در قسمت نشیمنگاه سه انحراف در نظر گرفته شده است و چرخش دیسک بدون هیچ گونه اصطکاکی انجام می‌شود.
مزایای استفاده از شیرهای پروانه ای
• پایین بودن افت فشار در این نوع از شیرآلات صنعتی
• مقرون به صرفه بودن در زمان تعمیر نسبت به سایر شیرآلات صنعتی
• سرعت بالا در عملکرد و زمان کم برای باز و بسته شدن شیر
• به دلیل وزن پایین این نوع از شیرآلات صنعتی به راحتی می‌توان در مواقعی که نیاز به شیرآلات بزرگ است، شیرهای پروانه ای را انتخاب نمود.
معایب استفاده از شیرهای پروانه ای
• از این نوع شیرآلات نمی‌توان در فشارهای بسیار بالا استفاده نمود.
• به دلیل وجود دیسک در جریان، احتمال رخ داد کاویتاسیون وجود دارد.
• به دلیل فشار پایین سیال به منظور پایین بودن دیسک در مسیر سیال وجود دارد.
بنابراین در زمان انتخاب هر یک از شیرآلات صنعتی، بخصوص شیرهای پروانه ای لازم است شرایط محیطی و کاربرد آن را در نظر بگیرید تا هزینه‌های اضافی برای شما ایجاد نشود. پس لازم و ضروری است که در زمان انتخاب شیرآلات صنعتی با توجه به ویژگی هر یک از آن‌ها و شرایط جوی و محیطی بتوانید به درستی انتخاب نمایید.
