شیر گلوب میراب یکی از انواع شیرهای کنترلی است که امکان افزایش و کاهش جریان را، معمولا از طریق یک چرخ دستی، برای اپراتور فراهم می‌کند. با چرخاندن چرخ دستی، ساقه (استم) شیر نیز می‌چرخد و یک پلاگ را وارد سیت شیر می‌کند.
فاصله بین پلاگ و سیت شیر گلوب میراب، میزان جریان عبوری از شیر را مشخص می‌کند. هر چه فاصله این دو بیشتر باشد، میزان جریان عبوری نیز بیشتر خواهد بود.
عملکرد شیر گلوب میراب
نام شیرهای گلوب از شکل بدنه آن‌ها گرفته شده است. در ابتدا این شیرها به شکل کروی بودند. با پیشرفت تکنولوژی و ایجاد فناوری‌های جدید، شکل ظاهری این نوع از شیرآلات صنعتی میراب نیز تغییرات زیادی پیدا کرد. امروزه شیرهای گلوب از نظر ظاهری بسیار متفاوت هستند و بسیاری از آن‌ها دیگر شبیه به شیرهای کروی سابق نیستند.
با این حال، در طراحی داخلی و نوع عملکرد آن‌ها تفاوت چندانی ایجاد نشده است. در داخل شیر گلوب میراب، یک مسیر مستقیم یا الگوی TEE دیده می‌شود. سیت در مرکز شیر و ساقه شیر به طور عمودی قرار گرفته است.
مایع یا گاز مربوطه از انتهای پایینی شیر وارد شده و سپس تا قسمت وسط حرکت می‌کند. اگر پلاگ در جای خود قرار داشته باشد، جریان در قسمت میانی متوقف می‌شود. اگر پلاگ در جای خود نباشد، جریان با یک نرخ مشخص شده توسط پلاگ ادامه پیدا خواهد کرد. توانایی شیر گلوب میراب برای کاهش جریان سیال، آن را برای استفاده به عنوان یک شیر کنترلی مناسب می‌سازد.
نحوه استفاده از شیر گلوب میراب
شیر گلوب میراب در جاهایی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد که نیاز به تغییرات مکرر در سرعت جریان وجود داشته باشد. برخلاف شیرهای دروازه‌ای، میزان سایش پلاگ و سیت شیر باید به صورت یکنواخت باشد. در این نوع از شیرها حتی ممکن است پس از استفاده طولانی، احتمال نشت کمتر شود.
در فرآیندهای معمولی، جهت جریان سیال از زیر پلاگ است. در فرآیندهای با دمای بالا، جهت جریان ممکن است تغییر کند تا جریان در جهت مخالف ادامه پیدا کند. انجام این کار ساقه را در دمای بالاتری نگه می‌دارد و این امر احتمال انقباض و بلند کردن پلاگ را از سیت شیر کاهش می‌دهد.
یکی از اشکالات شیرهای گلوب محدودیت برای جریان بیشتر است. چرخش شیر در راستای یک کانال باریک از طریق سیت باعث افزایش مقاومت جریان می‌شود. این امر موجب افت فشار در برخی از کاربردها می‌گردد.
انواع طراحی‌های شیرهای گلوب
۱- طراحی Z-body
اولین نوع طراحی شیرهای گلوب طراحی Z-body است. ویژگی‌های این طراحی عبارتند از:
- طراحی ساده
- متداول‌ترین نوع طراحی برای کاربردهای آبی
- دارای شکلی متقارن که این امر ساخت، نصب و تعمیر آن را آسان‌تر می‌کند
۲-طراحی y-body
نوع دیگری از طراحی شیرهای گلوب، طراحی Y-body است که دارای ویژگی‌های زیر است:
- این نوع طراحی مشکل افت فشار ذاتی شیرهای گلوب را رفع می‌کند.
- زاویه بین سیت و ساقه 45 درجه است
- این زاویه مسیر جریان مستقیم‌تری (در هنگام باز شدن کامل) را به وجود می‌آورد و ساقه، درپوش و بدنه شیرهای کروی را در برابر فشار و سایر شرایط بسیار مقاوم‌تر می‌کند.
- در اندازه‌های کوچک برای جریان متناوب، افت فشار ممکن است به اندازه سایر ویژگی‌های طراحی Y-body اهمیت نداشته باشد.
۳-شیر زاویه ای
نوع سوم طراحی شیرهای گلوب، شیر زاویه‌ای نام دارد. ویژگی‌های شیرهای زاویه‌ای عبارتند از:
- اصلاح ساده شیرهای گلوب اولیه
- عملکرد دوگانه به عنوان شیر و لوله‌های خمیده
- سیال قادر به گردش با زاویه 90 درجه است
مزایای شیر گلوب میراب
- قابلیت بسته شدن مناسب
- قابلیت جلوگیری از جریان و تحمل فشار خوب
- مدت زمان باز و بسته شدن کوتاه‌تر (نسبت به شیرهای دروازه‌ای)
- دارای الگوهای TEE، WYE و زاویه‌ای که هر کدام قابلیت‌های منحصر به فردی را ارائه می‌دهند
- ماشین‌کاری و تعویض سیت آسان
- در صورت عدم اتصال دیسک به ساقه، می‌توان از شیر به عنوان شیر stop-check استفاده نمود
معایب شیر گلوب میراب
- افت فشار (در مقایسه با شیرهای دروازه‌ای)
- نیاز به نیروی محرکه قوی‌تر یا محرک بزرگتر
برخی از کاربردهای اصلی شیر گلوب میراب
شیر گلوب میراب دارای کاربردهای مختلفی است که در اینجا به برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن اشاره می‌کنیم:
- سیستم‌های خنک‌کننده آب که در آن‌ها نیاز به تنظیم جریان وجود دارد
- سیستم‌های سوخت که در آن‌ها جریان باید تنظیم شود و آب‌بندی سیستم از اهمیت بالایی برخوردار است
- سیستم‌های تخلیه و استخراج آب و مواد شیمیایی
- دریچه‌های تخلیه دیگ بخار
- دریچه‌های توربین‌ها
- سیستم روغن توربین و دیگر سیستم‌ها
