در مقالات قبلی با برخی ازانواع شیرآلات صنعتی همچون شیر دیافراگمی، شیر کشویی و … و نحوه عملکرد و نقاط ضعف و قوت آن‌ها آشنا شدیم، در این مقاله قصد داریم به سراغ توضیح و تشریح شیرآلات صنعتی توپی برویم. اساسا شیرهای توپی بخاطر بدنه ساختمانی ساده و عایق‌بندی مقاوم، در صنعت شیرآلات مشهورند و امروزه به صورت گسترده در صنایع مختلف از آن‌ها استفاده می‌شود.
شیر توپی، شیری ربع گرد است که با چرخش یک گوی جهت جریان را تعیین می‌کند. این گونه شیرها برای باز و بسته کردن جریان سیال پیکربندی می‌شوند و اصولا استفاده از آن‌ها برای تنظیم جریان متداول نیست. راه عبور جریان سیالات از گوی کروی شکل درون خود شیر را اصطلاحا بور می‌نامند.
زمانی که محل درون گوی در امتداد خط جریان باشد، حالت شیر باز است و اگر جهت جریان مسدود باشد، شیر بسته است. شیر توپی به علت ساختار ساده‌ای که دارد مورد استفاده طراحان صنعت پایپینگ قرار می‌گیرد. این دسته از شیرآلات صنعتی، به دلیل امنیت بالا و ساختار مناسبی که دارند، انتخاب بسیار مناسبی برای انتقال گاز هستند. شیرهای توپی عملا از نظر ساختار ظاهری و بدنی، به چهار دسته تقسیم می‌شوند، شیر توپی تمام جوش، شیر توپی بدنه بریده، شیر توپی با ورودی بالا و شیر توپی با ورودی از انتها.
نوع جوشی شیرهای توپی برای مواقعی که شیر باید به صورت دفنی استفاده شود و یا به منظور استفاده در خطوط دریایی بسیار مناسب اند. این نوع پیکربندی باعث تضمین نشتی ندادن شیر در طول عمر آن است. این نوع شیر آلات صنعتی مانند شیرهای دیافراگمی برای سیالات سمی و خطرناک مناسب هستند.
شیرهای توپی بدنه بریده، دارای دو نوع دو تکه و سه تکه نیز هستند که به‌راحتی تعمیر و بازرسی می‌شوند.
در شیرهای توپی که قابلیت ورودی بالا را دارند، شیرها در خود خطوط لوله کشی به‌آسانی قابل تعمیر هستند و حتی می‌توان بخشی از آن‌ها را به‌راحتی و با قطعات یدکی تعویض کرد.
انواع شیرآلات توپی
شیرهای توپی از لحاظ مدل بور به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند: اول وی-پرت (درگاه-وی)، دوم فول بور (بور کامل)، سوم ردیوسد بور (بور کاسته شده). قطر درونی بور تقریبا با قطر خط برابر است، این در حالی است که در گروه “ردیوسد بور” قطر بور، یک دوم یا دو سوم خط اصلی می‌باشد. اندازه کاهش فشار در گروه “فول” به میزان قابل توجهی کمتر است. جالب است بدانید که در تعداد کثیری از خطوط صنایع گوناگون از جمله خطوط صنایع گاز و نفت، خطوط پس از گذشت از بازه زمانی مشخصی به‌وسیله دستگاهی به اسم “پیگ” پاکسازی می‌شوند و در خطوطی که از چنین سیستم پاکسازی استفاده می‌کنند، هرگز از گروه “ردیوسد” استفاده نمی‌شود.
