شیر فشار شکن قطعه‌ایست که به کمک آن می‌توان فشار موجود در سیستم را کاهش داد. این نوع از شیر صنعتی فشار موجود در مدار را کنترل می‌کند و موجب افزایش سلامت سایر اجزای سیستم می‌شود.
معمولا در یک مدار هیدرولیکی، پمپ‌های هیدرولیک موجب تولید فشار می‌شوند. شیرهای فشار شکن، فشار ایجاد شده توسط این پمپ‌ها را کنترل و تعدیل می‌کنند. این شیر برای کنترل فشار به فشارسنج هیدرولیکی نیازمند است. نام دیگر این فشارسنج مانومتر است.
به طور خلاصه این نوع از شیرآلات صنعتی از فشار مایعات وارد شده کم می‌کنند، به طوری که فشار آب خارج شده از این شیر به نسبت فشار اولیه خود کمتر است. این شیر ها را بعد از انشعاب لوله اصلی در نزدیکی کنتور نصب می‌کنند. علت این کار متعادل کردن فشار آب وارد شده به ساختمان است، زیرا در حالت عادی فشار آب موجود در مخازن و شاه لوله‌ها زیاد است. در روی شیر فشار شکن یک پیچ تعبیه شده که به کمک آن می‌توان فشار مایعات خروجی از شیر را تنظیم کرد.
عملکرد شیر فشار شکن
نوع فعالیت شیر فشار شکن بر اساس نیروهای متضادی است که در روبروی همدیگر قرار گرفته اند. نیرویی که از فشار آب حاصل می‌شود به نیرویی که نتیجه فشردگی فنر است، نیرویی در خلاف جهت وارد می‌کند. این دو نیرو در جهت خنثی کردن یکدیگر فعالیت می‌کنند. در نهایت به کمک فنر تعبیه شده در سیستم شیر فشار شکن، فشار آب خروجی به شکل پایدار درمی‌آید.
مزایای شیرهای فشار شکن
- سیستم شیر فشار شکن به سادگی طراحی شده و به همین دلیل هزینه تولید این قطعه بسیار پایین است.
- نگهداری این شیر آسان است و هزینه نگهداری بسیار کمی دارد.
- جهت بارگذاری این شیر به نیروهای خارجی احتیاجی نیست.
- شیر فشار شکن نشتی‌های خارجی را کاهش می‌دهد.
معایب شیر فشار شکن
- این شیر برای اینکه بهترین عملکرد خود را بتواند ارائه دهد به یک محیط تمیز نیازمند است، پس باید محیط اطراف این شیر را به طور مداوم تمیز کرد.
- با کم شدن فشار، رگولاتورها عملکرد کنترلی خود را از دست می‌دهند چون قدرت کافی جهت ایجاد کنترل، توسط رگولاتورها وجود ندارد.
- رگولاتورهای شیرهای فشار شکنی که در تجهیزات پتروشیمی قرار گرفته اند، سر وصدای زیادی تولید می کنند.
انواع شیرهای فشار شکن بر اساس عملکرد
شیر فشار شکن از نظر عملکرد به دو دسته مستقیم و پایلوت‌دار تقسیم می‌شود.
شیرهایی که عملکرد مستقیم دارند به کمک یک اهرم کاهش فشار، موجب می‌شوند که شیر به صورت مستقیم شروع به کار کند. به علت ساختار و ساختمان کوچک این شیر می‌توان آن را برای کنترل جریان‌های کم به کار برد. از این شیر در صنایع غذایی، سیستم‌های استرلیزه و… استفاده می‌شود.
شیر فشار شکن پایلوت‌دار می‌تواند به کمک پایلوت خود هنگام کاهش فشار، شیر را به صورت مستقیم به کار اندازد. این شیر را در دو مدل به نام‌های پیستونی و دیافراگمی تولید می‌کنند. مدل دیافراگمی به کمک دیافراگم‌های خود موجب به کار افتادن شیر اصلی می‌شود. از این مدل برای ساختمان سازی و تجهیز کردن سایت‌ها و… استفاده می‌شود. در مدل پیستونی، شیر اصلی به وسیله یک پیستون کنترل می‌شود. کاربرد مدل پیستونی نیز مانند مدل دیافراگمی است.
انواع شیرهای فشار شکن بر اساس سیال کاربری
شیر فشار شکن بر اساس سیال کاربری به دو گروه به نام های پنوماتیکی و هیدرولیکی تقسیم می‌شود.
شیرهای فشار شکن هیدرولیکی وظیفه کنترل سیال در سیستم‌های هیدرولیکی را عهده دارند. این مدل در بین خریداران بسیار محبوب است و کاربردهای زیادی در صنایع دارد. از کاربردهای این مدل از شیرآلات صنعتی در صنایع می‌توان به صنایع سیمان، صنایع خودروسازی و فولاد اشاره کرد.
شیر فشارشکن پنوماتیکی افت فشار بالایی به وجود می‌آورد زیرا دارای قطعات جانبی مانند پوزیشنر، کنترلر افت فشار و عمل کننده، است. این مدل در صنایع کشاورزی، چوب، غذایی و خودروسازی به کار می‌رود. باید گفت شیرهای فشار شکن در صنایع مختلفی مانند پتروشیمی‌ها کاربرد دارند. در واقع این شیرها، قسمت جدایی‌ناپذیری در تجهیزات پتروشیمی به حساب می‌آیند.
