شيرها ابزاری هستند که با توجه به موقعيت و نحوه کارکرد آنها به منظور قطع کردن يا ايجاد جريان سيال در لوله، مورد استفاده قرار می گیرند. از خصوصیات یک شیر خوب این است که کمترین مقاومت و افت فشار را برای عبور سیال ایجاد کند.
شیرآلات صنعتی انواع مختلفی دارند که در اینجا برخی از انواع آن را بر اساس نوع کارکردشان بیان خواهیم کرد:
شير دروازه ای Gate Valve
کار اصلي شیرآلات دروازه ای قطع کامل يا ايجاد ارتباط میان دو جريان سيال است. در واقع اين نوع از شیرآلات صنعتی بايستي کاملا بسته باشند و به صورت نيمه باز نمي توان از آنها استفاده کرد. این شیرها به کمک دروازه اي با قابلیت تغيير مکان، که در مسير حرکت سيال مي باشد عمل مي کنند که این دروازه به صورت عمودي در مسير جريان حرکت کرده و در مورد لزوم جريان را قطع و وصل مي کند.
شير توپی Ball valve
از نظر كارکرد، شير توپی تقریبا مانند شير دروازه اي بوده اما به جاي صفحه‌اي كه در مسير جريان سيال قرار می‌گیرد، در شیر توپی این کار به وسيله جسم كروي شكلی كه در وسط آن مجرائی وجود دارد، انجام می‌گيرد.
هنگام باز بودن شیر توپی، مجراي مذكور در مسير حركت سيال قرار می‌گیرد. وقتی شیر بسته باشد، طرف ديگر جسم کروی مسیر عبور سيال را مسدود می‌‌کند.
اين نوع از شيرآلات صنعتی كاربردهای بسیاری در صنایع مختلف دارند و براي كنترل بسياري از سيالات مانند روغن‌ها وگازها مورد استفاده قرار می‌گيرند.
شير ساچمه‌ای Ball bearing valve
اين نوع شيرآلات مخصوصا در جاهایی كه لوله‌هاي مسير جريان سیال كوچك هستند و لازم است بطور مداوم تنظيم و كنترل شوند، مورد استفاده قرار می‌گيرند. همچنین به دلیل مستقیم نبودن جریان سیال در داخل شیر ساچمه‌ای، مقاومت بیشتری در مقابل جریان نشان می‌دهد که این خود باعث تنظیم جریان می‌شود. طراحی این نوع از شیرآلات صنعتی طوری است که جهت جریان سیال را تغییر داده و با حرکت یک دیسک که در مسیر سیال واقع می‌شود، کار باز و بسته کردن یا نیمه باز و نیمه بسته کردن مسیر را انجام می‌دهد. طراحی ساده این نوع شیر، آن را به شیری مناسب برای جاهایی که نیاز مداوم به تنظیم کردن دارند، تبدیل کرده است. همچنین از این شیر برای کاهش فشار سیال در طول مسیر استفاده می‌شود.
شير پروانه اي Butterfly valve
نوعی ديگر از انواع شيرهای دستي، شير پروانه اي هستند كه داراي ساختاری ساده و کارآمد برای جریان‌های زیاد می‌باشد. بندآور آن به صورت صفحه دايره‌اي شكل است كه از بالا به ساقه و دسته شير متصل شده و از پائين به وسيله يك پاشنه به بدنه متصل می‌شود. به این صورت که بندآور می‌تواند حول اين پاشنه حركت كرده و جريان سيال را قطع و یا وصل کند. هنگامی كه بندآور موازي جريان قرار مي‌گيرد، حداكثر مقدار سيال از شير عبور می‌كند.
شير اطمینان Safety valve
شیر اطمینان برای ايمنی لوله‌ها و دستگاه‌هاي داراي فشار بالا به كار می‌رود و داراي انواع و اقسام گوناگونی می‌باشد و می‌توان گفت كه متنوع‌ترين نوع شیرآلات صنعتی، شيرهای اطمینان هستند. شیرهای اطمینان قابل تنظيم بوده و بر اساس فشار سيال داخل آن تنظيم می‌شوند. در واقع هرگاه فشار جريان بيشتر یا کمتر از فشار تنظيمی روي شير باشد، شير به صورت اتوماتيك جريان را قطع می‌كند. به همين علت از این شیرها در مسير عبور سيالی كه تغييرات فشار ناگهانی دارد استفاده می‌گردد.
شير كنترل Control valve
از این شیرها به منظور كنترل جريان سيال در مسير استفاده می‌شود. اين شير به صورت اتوماتيك و به طور معمول با فشار هوا كار می‌كند (اما در موقع ضروری می‌توان آن را با دست باز و بسته نمود). این نوع از شیرآلات با توجه به عاملی که باید کنترل کند، تنظیم می‌شود و عامل کنترلی به طور مداوم با این شیر در ارتباط است تا در مواقع لازم برای پایدار ماندن عامل کنترلی، به طور اتوماتیک عمل کرده و جریان سیال را تنظیم کند. از این شیرها معمولا برای کنترل سطح مایعات، دبی و یا فشار استفاده می‌شود تا نسبت به تغییرات آنها مسیر عبور سیال را باز یا بسته کنند.
